Europeeër zijn, om Vlaming te worden!
.


Er waart een spook door Europa! Het spook van de Dood!

“Dood ben je pas wanneer we jullie vergeten zijn.” Zo verwoordde de Lommelse burgemeester Peter Vanvelthoven met gepaste woorden zijn aangeslagenheid bij de herdenkingsplechtigheid voor de slachtoffers van de recente busramp in de Zwitserse Sierre-tunnel. Wijze taal voor een Limburger! Want inderdaad: van de eeuwen en eeuwen geleden gestorven mensen herinneren we ons enkel hen die onze hersenen in een andere plooi hebben gelegd: bijzondere voorouders zoals Zeus die het deed donderen als het hem beliefde, Jahwe die boeken dicteerde aan de ongeletterde Mozes, Zarathoestra die zelfs 2 millennia later Nietzsche tot wereldliteratuur inspireerde, de eerste pottenbakker die al meteen bloempotten bakte in weergaloze regenboogtinten, de ingenieuze uitvinder van het dak boven ons hoofd en van het hemelbed, de man die de paraplu introduceerde, de eerste Afrikaans neger die bereid was zich als slaaf te verkopen, of Marilyn Monroe die na een twee uur durende sekspartij met president J.F.K. Kennedy nog in behoorlijke staat was voor diens verjaardag “Happy Birthday, Mr. President” te zingen.

Al de rest die geen sociaal overerfbare sporen in onze neuronencircuits heeft nagelaten, hebben we onderworpen aan een georganiseerde en genadeloze Entlösung, op kosten van de ministeries van Onderwijs en Cultuur. Miljarden en miljarden mensen hebben we met fanfaremuziek en liturgische zangen morsdood gemaakt. Zo is, om ons tot het recente verleden te beperken, de zogenaamde naamloze bedenker van de euro al lang dood en vergeten.

Om nog een gewichtiger geval aan te halen, Paul-Henri Spaak. Zowel Paul-Henri Spaak als zijn befaamde uitspraak “Nous avons peur!” (september 1948) kan niemand onder ons zich nog herinneren. Spaak en zijn retorische uitsmijter (als symbool voor de oprichting van de NATO) kostte ons Westerlingen en Oosterlingen nochtans bijna 50 jaar Koude Oorlog, met overal ter wereld plaatsing van afschrikkingwekkende kernbommen en daarnaast voortdurende bloederige slagen onder de gordel in de zogenaamde periferie van de beschaafde wereld (dus in Afrika, Azië en Zuid-Amerika). Een al even interessante “collateral damage” van Spaaks hemelbestorming was dat zijn polarisering ons het socialisme snel deed vergeten: het stierf uiteindelijk zonder bloemen noch kransen. Maar goed over de doden iets dan goeds.

Een meer door heilige geesten dan aardse kwellingen geïnspireerd (volgens de “prentjes” toch) iemand als Pater Damiaan zijn we in die context juist NIET vergeten en de pater leeft verder in ons hart, al heeft hij soms nood aan voedingssupplementen en, ondanks zijn legendarische geilheid, aan een paar injecties met het knuffelhormoon oxytocine. Pater Damiaan zullen we nooit vergeten: hij leeft zoals Jezus is blijven voortleven met zijn lichaam en ziel, zijn brood en zijn wijn (al kunnen we moeilijk de kwaliteit van de ziekenhuizen en de gezondheidszorg in de 7de hemel laten evalueren door onze federale inspectiediensten). Pater Damiaan leerde 99,99% van de stervelingen die binnen zijn actieradius vielen, hun spaargeld te schenken aan bodemloze putten die “goede doelen” worden genoemd. Toegegeven: je moet een verheven god of minstens een halfgod zijn om zo’n mirakel te verrichten. Guy Mortier mag in het aanschijn van zijn (fel slinkende) fans van Humo’s Pop Poll wel middels een metatheologische frats zo’n halve en hele goden als Pater Damiaan tot “lul van het jaar” doen verkiezen. Feit is dat dienen Mortier, als postmodern opvolger van The Strangers, zelf alvast nooit kans zal maken op een vermelding in de jaarlijkse scheurkalender van de Druivelaar. In tegenstelling tot de Smurfen die erin slaagden de hersens van een derde van de wereldbevolking significant te infantiliseren zodat het aantal schoolverlaters zonder diploma in gans Europa onrustwekkend blijft stijgen (overigens in correlatie met de toenemende inzet van slachtofferhelpers allerhande). Dramatisch ziet de situatie er vooral uit in de Europese regio Vlaanderen, waar de Smurfen kunnen rekenen op een vaste coalitie met Suske & Wiske, Jommeke, Urbanus, FC De Kampioenen, Kiekeboe, {inbegrepen} de Studiedienst van de CD&V, Rode Oortjes en verder last but not least ook nog het TV-journaal op Eén.

[Het TV-journaal? Dat kreeg toch een Televisiester dit weekend? Maar laps! Het is nu net 19:00 en "Kom-op-tegen-Kanker" van dienst Wim de Vilder kondigt als intro de twee belangrijkste nieuwsitems van het Journaal aan: "Het aantal gevallen van huidkanker neemt onrustwekkend toe!"; onmiddellijk erna, en zonder adempauze, verslikt De Vilder zich niet eens in zijn 2de hoofditem: "Een kwart van de verpleegkundigen is opgebrand!" Tja: huidkanker wordt toch vooral veroorzaakt door te lang in de zon liggen, nee? (Ook volgens De Vilder zelf blijkt al meteen). Dus: wat liggen al die verplegers en verpleegsters daar op het dakterras van hun ziekenhuis te doen? Melanoommasochisten? Hoe dan ook: zij zullen snel vergeten en dus dood zijn. Je vraagt je af wie in dat soort embryo's en foetussen investeert. Toch niet mijn geliefde en nog niet vergeten Laurette zeker?]

Soit.

Een spook waart door Europa. Het spook van de Dood. Het is vanzelfsprekend niet de eerste keer dat Europa af te rekenen heeft met een spook. De eerste, waarover historische bronnen bestaan, was Julius Caesar en zijn Romeinse Imperium. De Eburonen, Nerviërs of Bataven hadden nog nooit mensen gezien met dergelijke verfijnde soldatenuniformen. Erger nog ze waren nog nooit in oorlog geweest met een leger dat een militaire strategie hanteerde. Na het verbijsterend spook van het Romeinse Imperium doken in de later eeuwen een reeks mutanten van dat Imperium op: het christendom (met een lichtjes bijgestelde strategie), de builenpest, de Beeldenstorm en uiteindelijk dan het communisme. Die communisten waren bijzonder vooruitstrevend en pasten moderne technieken toe in hun marketing. De communisten hadden al wat zich onder hun spookkledij verborg, neergeschreven in een fraai en bij wijlen grappig boekje. Dat presenteerden ze aan de doelgroep van potentiële consumenten, waarbij ze 50% korting boden als je als vrouw je hoerenloper van een burgerlijke echtgenoot in de steek liet om huismeid – “secretaresse” – te worden bij de schrijvers van het boekje Marx & Engels. In de periode 1850-1950 hebben Marx en Engels een 400.000-tal secretaressen gehad, maar de verandering van de naam van het beroep “secretaresse” in “personal assistant manager” liep uit op een complete catastrofe. Een te bevruchten huismeid die plots het management kreeg over de kleur van het behang en de keuze van de schilderijen in de hall: het spook van het communisme was rap vergeten en dus dood. In Vlaanderen vermoedt men dat het ergens begraven ligt in de vierhoek Cockerill-Sambre - de Limburge Steenkoolmijnen – de Scheepswerven van Boel-Temse en de Oostendse Wagons-Lits. Als er al iets van het kadaver van het spook overgebleven is! Ongetwijfeld is het zoals het gefolterde lichaam van Patrice Lumumba (1961; niet toevallig werd Lumumba door hypermachtige debielen beschouwd als een “communist”) opgelost in één of andere bijtend zuur.

En nu voelen de mensen zich weer beangstigd door een spook dat door Europa waart. Het spook luistert deze keer echter naar de naam van de streek waar het precies rondwaart en zich schuilhoudt: ”Europa”. En het spook zwijgt als vermoord. Als het spreekt is het tien keer raadselachtiger dan het befaamde Oud-Griekse orakel van Delphi. Dat orakel had dan nog een bijzondere priesteres, de Pythia, in dienst die aan de mensen die het orakel raadpleegden een stuk interpretatie gaf over het geraaskal van het orakel. Nu, in Europa, kun je niet eens zeggen dat de Europese woordvoerder effectief ook het woord voert. Hij spreekt een soort taaltje – en dan nog zo weinig mogelijk – dat Merkel en Sarkozy vermoedelijk wisselen wanneer ze elkaar toevallig ontmoeten in het toilet onder het Justus-Lipsius-gebouw. Ze laten het water hard stromen om hun handen te wassen: dan hoeven ze het niet eens over het weer te hebben.

Niemand heeft dan ook een herinnering aan het actuele spook dat Europa heet. Het spook draagt een naam, maar verwijst naar niets, hooguit naar verre verledens of naar irrelevante aspecten. Europa? Dat is Spartacus, de leider van een slavenopstand in het Rome van rond 70 v. Chr. (Spartacus werd met circa 6000 gevangen slaven gekruisigd langs de 200 kilometer lange Via Appia van Capua naar Rome en hun lijken bleven nog jaren langs de weg hangen als waarschuwing voor lieden die op ongepaste gedachten zouden komen; Spartacus verrees even uit zijn graf in het Duitsland van na de Eerste Wereldoorlog). Europa? Dat is een mythologisch meisje dat bloemen plukte op de vlakte van Libanon en door oppergod Zeus werd verleid om plaatst te nemen op zijn rug waarna hij, voortdurende seksuele acrobatieën ten beste gevend, met haar de Hellespont overtrok en haar in de omgeving van het kasteel van Dracula in Transsylvanië achterliet. Tot de 16de eeuw heeft niemand nog van haar gehoord. Europa? Dat is Lourdes, de lijkwade van Turijn, de grotten van Lascaux, de Slag bij Waterloo, de Zeemeermin van Kopenhagen, het standbeeld van Leopold II bij de Oostendse Drie Gapers en de mislukte deal tussen Hitler en Churchill. Europa? Dat is de bronnen van Spa, de koningsbrug in Praag, de Noorse fjorden, Brigitte Bardot, de Slag bij Verdun, de Côte d’Azur, de Mont Blanc, de gemeente Staphorst in Overijssel, de Londense Big Ben en de Grote Markt van Zevekote met haar onderaardse parking in Art Nouveau stijl.

Europa is niet dood want ze is zeker niet helemaal vergeten, al krijgt ze meer en meer kenmerken van een levende dode.

Maar dit Europa wat we ons herinneren en dat levend blijft op de plaatsen waar we op vakantie gaan, dat is niet het Europa dat opereert als een spook. Niemand weet iets van dat spookachtig Europa, of zoals onze buurlanders zeggen: “Brussel”. Niemand weet wie zich daar in dat gebouw bevindt en zeker niet wat ze er uitspoken. We zouden Europese leiders hebben, maar wie of wat ze leiden: geen der drie leden van de Heilige Drievuldigheid heeft er maar het flauwste vermoeden van. Barroso en Herman Van Rompuy: nemen zij samen beslissingen of geven zij commando’s aan elkaar door. En Merkozy is dat een eeneiige of een twee-eiige tweeling? Als ze met hun vieren kaartspelen, spelen ze dan elk voor zich en in ploegen van twee? En hoe goed beheersen ze de timing voorzien in de beruchte “calendas Graecas”?

Europa is noch levend noch dood. In de theologie noemt men dan een “limbo” (of “limbus”): een kind dat sterft voor het gedoopt kon worden. Het kind is bezoedeld met de erfzonde, maar heeft verder geen zonden op het geweten, het heeft daar de tijd nog niet voor gehad. Dus hoort de “limbe” niet thuis noch in de hemel, noch in de hel, noch in het vagevuur. De plaats waar de limbe eeuwig moet toeven, is onuitspreekbaar. Een levende ziel is de limbe niet, maar ook niet het tegenovergestelde, zijnde “dood”. Wat noch levend noch dood is, dwaalt in oneigenlijke werelden die wezenlijk onbestaande zijn en ondenkbaar zijn. De limben vormen een schemerzone tussen het menselijke en het onmenselijke of niet-meer-menselijke of nog-niet-menselijke, zoals de levende doden (de zgn. “muzelmannen”) in Auschwitz & Co (cf. Giorgio Agamben “Ce qui reste d’Auschwitz” – 2003; Italiaans origineel 1998; Engelse vertaling eveneens beschikbaar; Nederlandse uiteraard niet).

Ik wed erop dat Herman Van Rompuy & co zich verleden jaar in een bevlieging hebben laten ontdopen als signaal aan alle goedgelovigen (aan allen dus) dat ze met bisschop Roger Van Gheluwe absoluut niets, ook niet hun simpele geloof, gemeen hadden. Beladen met hun erfzonde, hadden de opportunisten echter niet voorzien dat ze nu gedoemd zijn door allerlei gangen van pompeuze instellingen te dwalen als een soort in eeuwige coma rondtollende limben.

Eric Rosseel