Cursiefje

WEET JIJ GEEN BAL VAN KERSTBALLEN?

Kerst wordt gevierd om de geboorte van Jezus te herdenken. Maar heb jij aan de kerststalletjes in je jeugd en aan deze van nu ooit kerstballen zien hangen? Neen dus. Hoe komen wij dan aan die ballen?

Blinkende voorwerpen bezitten vanouds in het volksgeloof een onheil afwerende kracht. Heksen zijn bang voor hun eigen spiegelbeeld en dat geldt zeker, wanneer dat beeld nog extra verwrongen wordt door een bolronde bal van zilverglas. In de 18^de eeuw werden in Engeland glazen ballen voor de ramen opgehangen om vervloeking, boze geesten en ongeluk af te weren.

Het doel van het ophangen van deze ballen is een voorbijgaande boze geest die een gevaar betekent voor de harmonie in het gezin af te leiden. Als een boze geest de bal aanraakt, wordt hij geabsorbeerd en raakt gevangen in de bal.

De kerstballen hebben dus te maken met het afwenden van onheil en het aantrekken van voorspoed en geluk.

Kerstballen en kerstbomen hebben niet veel te maken met het verhaal van Jezus: het zijn heidense attributen!

De kerstboom was er al voor dat Jezus geboren was… Het gebruik van de kerstboom met pakjes was al meer den 1000 jaar voor Christus in gebruik bij de heidense godsdiensten. De boom is een veel gebruikt symbool. Je moet maar denken aan de bosnimfen uit sprookjes of de kabouters die in paddestoelen en bomen wonen. De meeste lezers zullen het gebruik kennen om geluk “af te kloppen” op hout. Hout aanraken of op hout kloppen, is al eeuwen een occult gebruik om geluk te onttrekken aan bomen of boomgeesten.

Het heeft toch tot de 17^de eeuw geduurd voor de dennenboom algemeen geaccepteerd werd als kerstboom. De paus was toen niet erg ingenomen met dit heidense gebruik!

Er zijn twee soorten van kerstballen. De ene soort is van transparant glas en er zijn ook ballen die  gemaakt zijn van glas maar voorzien van een reflecterende laag in verschillende kleuren. Ook deze ballen bestaan al lang, vooral de transparante soort dateert van meer dan 300 jaar geleden. Toen waren ze bekend onder de naam “heksenbal”.

Wist je

-          dat appels kerstballen werden? In de 11^de eeuw gaven troubadours voorstellingen op het kerkplein. Een boom (meestal de takken van een appelboom) versierd met rode appels symboliseerde de boom van het paradijs. Pas veel later werd de appelboom vervangen door de spar en de appels door kerstballen.

-          dat appeltjes ook een teken van vruchtbaarheid waren?

-          dat wegens de breekbaarheid de glazen kerstbal werd vervangen door ballen van kunststof?

-          dat de ballen andere vormen kregen, zoals kerstmannetjes, beertjes, huisjes, klokjes, trompetjes?

Nu weet je precies waarom met kerst een kerstboom met kerstballen in huis staat. De Kerk heeft gretig gebruik gemaakt van deze heidense rituelen om zich populair te maken bij de mensen. Het Feest van het Licht (heidens) werd het feest van de Vrede (Kerstmis). Ook de kerstman werd ingepakt en soms vereenzelvigd met sinterklaas. Al deze figuren, (kerst)bomen en (kerst)ballen werden ook “goud” voor de commercie!

Dat je er geen (kerst)bal van weet, geldt niet meer voor jou, lezer. Je weet er nu wel de (kerst)ballen van! Je slaat niet langer de (kerst)bal mis. En zo hoort het!  

Thierry Deleu