Martin Wings, een korte-verhalenschrijver zonder kroon!

Koffie valt vaak verkeerd gaat over mensen en hun gedoe. Gedoe, gezien door de ogen van Martin Wings. Hij kijkt ernaar en denkt er het zijne van. Het liefst wil hij er niets mee te maken hebben, wil hij buitenstaander blijven. Te vaak, naar zijn smaak, wordt hem een bijrolletje of zelfs de hoofdrol opgedrongen.

Het resultaat is dit nachtkastjesboek. Maar je mag het ook lezen als je koffie drinkt. Heel korte verhalen, geen zin, geen woord te veel.

Martin Wings (°1949) publiceert in literaire tijdschriften en online magazines. Eerder schreef ik een recensie over zijn gedichtenbundel, Alleen voor liefhebbers. Ik sloot toen af met de opmerking: “Martin Wings schrijft over dagdagelijkse ervaringen die hij een soort dieptedimensie geeft.” Dat kon ik ook zeggen van zijn verhalen in Enge Mensen.

Ook nu weer in Koffie valt vaak verkeerd schrijft hij ‘zéér’ korte verhalen. Je kunt ze geen ‘kortverhalen’ meer noemen, het zijn veeleer alle handpalmverhalen. Hij schrijft meestal niet veel meer dan één bladzijde. Wings kiest duidelijker dan in vroeger proza voor het zkv of het zéér korte verhaal.

In 1987 lanceerde het Vlaams-literair tijdschrift “Gierik” (Antwerpen) het genre “Handpalmverhaal” met een “Handpalmwedstrijd”. De maximale lengte bedroeg 1001 lettertekens. Handpalmverhalen zijn een vinding van de Japanse Nobelprijswinnaar Yasumari Kawabata. Kort genoeg voor de palm van je hand.

Een onderschat genre, moeilijk te beoefenen, het vereist een uiterst literaire concentratie. Het literaire niveau mag nooit een variante zijn van het schoolopstel, het mag ook niet lijken op maakwerk, een goed zkv is kunst.

 

Verhalen zijn de snoepjes in de literatuur. Je moet niet veel tijd maken om ze te lezen, je kunt ze overal lezen, in bad, bij de dokter, op de trein, bij de koffie.

Wings schrijft sarcastisch, cynisch, maar ook gewoon humoristisch en ontspannend. Zoals in Enge Mensen wil de schrijver niet veel te maken te hebben met ‘zijn’ mensen, maar hij kan er niet omheen.

Vraag blijft: “Is een zkv literatuur? Overstijgt het de banale vertelling? Is het meer dan een column?”

Nu ben ik al veel zekerder dan bij het lezen van enkele verhalen uit Enge mensen. De ‘zeer korte verhalen’ in Koffie valt vaak verkeerd zijn pareltjes van woordkunst. En neen, zijn zkv’tjes zijn geen ondergeschoven kindjes. Voor Wings is “writing short stories a joy”.Voor mij was het lezen van zijn “story’s a bliss”.

Bij (ultra)korte verhalen gelden deels andere regels. Een roman heeft ruimte om gedegen aan karakterschets te doen, een kort verhaal stelt grenzen aan deze mogelijkheden. Wings maakt echter goed gebruik van de weinige ruimte. Hij creëert spanning, hij maakt je kortademig.

Een zkv is dikwijls het begin van een prozaschrijver die uittest hoe lang hij zijn adem kan ophouden. Van zkv over kort verhaal naar roman, een logische stap. Verhalen zijn creaties van iemand die op weg is naar een roman.

Martin Wings slaagt erin zijn persoonlijke wereld te vatten in beelden, waarbij hij zijn personages en de situaties overeind houdt door emoties, twijfels en vragen. Zijn specifieke woordkeuze, zijn ironische humor, de specifieke omgeving maken van het geheel een leesbaar en boeiend boek.

Wings is op zoek naar zin, schrijven is voor hem een therapie. Hij werkt graag met levensverhalen, kort en op een ongebruikelijke manier. Niet door veel te praten over het verleden, maar door het heden op te roepen via een veelheid aan zkv’tjes die in handbereik van iedereen zijn.

De auteur (de verteller) biedt de lezer een mix aan van thema’s, situaties, personages, decorum, alsof hij de lezer zelf wil laten kiezen. Een keuze maken met z’n tweeën, de schrijver en de lezer. Samen later de uitdaging aangaan voor een werk van lange adem. In hun heldere beknoptheid - vaak nauwelijks meer dan één bladzijde - stralen zijn zéér korte verhalen ook iets ongrijpbaars uit.

Neem zijn titelverhaal (p. 7): “Soms word ik boos. De teksten die ik dan produceer, kunnen soms hard en ongenuanceerd overkomen. U bent gewaarschuwd. Neem nu koffie. Het is onvoorstelbaar welke gore troep je tegenwoordig in je kopje krijgt en dat door de gastvrouw koffie genoemd wordt. Ik leg het nog één keer uit. Wat is een goede kop koffie?”

Over “Kontenkruipers en hielenlikkers” (p. 11) schrijft hij: “Ook nu zitten er natuurlijk kontenkruipers en hielenlikkers in het onderwijs, zo zitten sommige mensen nu eenmaal in elkaar, maar tot nu toe werd dit gedrag niet extra beloond.”

In “Superindividualisten” (p. 38) schrijft hij: “Dat is dan wel weer echt Nederland, mensen die geen hulp nodig hebben of vragen, krijgen deze hulp met geweld opgedrongen. Mensen die hulp vragen en dringend nodig hebben, worden van het kastje naar muur gestuurd en blijven met lege handen achter.”

Op p. 81 heeft Wings een “op een bankje in het park, waar we onze hondjes uitlieten,” “een sigaar lang een ‘prettig gesprek’ met een door de natuur goed voorziene vrouw.” Op het einde schrijft hij: “Genoeg gepraat, mijn sigaar is op, praatjes vullen geen gaatjes, vooruit met de hond, verder maar weer.”

De pointes van elk verhaal zijn niet belerend maar veeleer blijken van gezond verstand, zoals bv. “Durft u niet te weigeren, zorg dan dat u altijd Rennies bij u hebt.” (p. 8) of “Excellente leraren en excellente mensen bestaan niet, wel onzinnige ideeën.” (p.12) of “Je laat toch ook niemand met slecht ontwikkelde smaakpupillen het eten voorproeven!” (p. 80) of “Visite? Het zijn gewoon mensen die niets beters te doen hebben en zich rot vervelen.” (p. 90)

De revival van het ZKV is onder meer te danken aan auteurs als Martin Wings. Zijn eigenzinnige stukjes krijgen meer en meer lezers. De onderwerpen, de filosofische levenshouding die er uit spreekt, de rust waarmee ze geschreven zijn, bekoren.

Martin Wings heeft métier, beschrijvend vermogen en inleving. Een verrukkelijk boek waar ik ouderwets van geniet, om af en toe terug te bladeren, om verhaaltjes uit voor te lezen. Het heeft alles, zelfs humor. Een aanrader.

Thierry Deleu

Martin Wings, Koffie valt vaak verkeerd, 1^ste druk 2011, ISBN: 978 94 9053 542 1, formaat: 13,5 x 21,5 cm, 131 pag.,  paperback, prijs 16,95 €, uitgeverij: aquaZZ

Je kunt het boek ook bestellen door een bedrag van 16,95 over te maken naar postbankrekening 1978462 t.n.v. M.J. Wings te Hoensbroek.

Voor België maak je 16,95 over naar rekening 000-3186626-79 t.n.v. M. J. Wings te Hoensbroek.

Vermeld bij je betaling duidelijk je naam + adres.