Inleiding bij voorstelling 7de roman van Thierry Deleu
(3 september 2001)

Niets is wat het lijkt

Mijnheer de Eerste Schepen,
Dames en heren,
Beste Thierry,

Wij vangen aan met een boek zoals we in een koud bed stappen. Wij vinden er slechts genoegen in wanneer wij er de goede sfeer in hebben geschapen: de onze. En als je een boek hebt uitgelezen, vouw je het doorgaans dicht en leg je het opzij. Met het nieuwe boek van Thierry Deleu: Niets is wat het lijkt is dat niet anders, met dat ene verschil: het blijft op de nachtkast nazinderen.

Op een kladje schreef ik: Thierry Deleu = gedichtenbundels, romans, essays, recensies, biografieën, bloemlezingen, leerboeken, schrijver, leraar, directeur, kabinetsattaché, uitgever, redacteur, ridder. Het werd meermaals en terecht herhaald: niets is Thierry Deleu vreemd.

Is het een hobby, een passie, een obsessie? Thierry is een schrijver. Een veelschrijver, zegt hij zelf. Ik noem hem een deelzame waarnemer van het hectische in de schrijversmetropool, m.a.w. als eerste voorzitter van de Meester-dichters van de Lage Landen bij de zee verenigt hij een gezelschap van bekende en minder bekende schrijvers aan wie hij kansen en een platform biedt. 

In 2002 verscheen in de Creuse Trilogie de eerste roman van Thierry Deleu, met als titel Eindterm. Vandaag, 3 september 2011, is hij aan zijn zevende roman toe.

Niets is wat het lijkt telt 115 bladzijden en is het resultaat van 6 maanden schrijven. Het is geen klassieke maar een psychologische roman, omdat de nadruk wordt gelegd op het innerlijk van de karakters, op de motieven, de omstandigheden en de handelingen en gedachten van zijn personages.

De titel Niets is wat het lijkt legt -in de moraliteitsgeest van vandaag- een werkelijkheid bloot die jaren terug met de mantel van de liefde werd toegedekt. “Toen” dat waren andere tijden, andere zeden, andere gewaarwordingen en verklaringen en andere temperamenten. Mag u zich verwachten aan een volgend schandaal dat wordt blootgelegd? Ja en neen. Twee hoofd- en enkele bijpersonages worden met begrip belicht. Geen vooroordelen, maar een bevestiging van de hypocrisie uit het verleden die u meneer en u mevrouw al jaren vermoedt. Het verhaal van de mensen samen en de mensen afzonderlijk, innerlijk en uiterlijk, hun gemoed, hun last en lust, hun seksuele honger en hunkering, hun boetedoening. 

Het verhaal in een notendop

Riet en Dirk zijn de hoofdpersonages waarmee de auteur niet alleen verwarring zaait, maar verwondering oogst. 

Dirk is geobsedeerd door Riet, zijn eerste lief. Om haar te benaderen gaat hij naar het schoolbal waar zij fladdert als een vlinder. Zo ook zoekt hij haar op in het klooster, waar zij als Zuster Rita zal uittreden (heel doordacht van de auteur want de H. Rita is de beschermheilige der onmogelijke zaken). Vervolgens bezoekt Dirk haar in haar flatje in Kraainem, de uitvalsbasis voor haar luxe escortewerk. 

Riet is ongewoon nieuwsgierig naar het leven en maakt na een jeugdtrauma een constante stand van zaken op. Eens om de zoveel tijd valt zij ten prooi aan wat haar lichaam en geest dicteren. Vluchtend voor wie zij liefheeft gaat zij een gevecht aan met de demonen, haar boze engelen. Tijdens haar zoek- of ontdekkingstocht is zij zowel hartstochtelijk als destructief, tot zij het hoofd moet buigen voor de werkelijkheid. 

Dirk is gefascineerd door de mysterieuze Riet, over wie hij zich ongedwongen ontfermt. Thierry Deleu bedient zich van Dirk om Riet voor te stellen en haar te laten zien zoals hij haar ziet: als een speelvogel, stoeipoes, non, hoer, echtgenote. Beiden, Dirk en de auteur, laten de lezer toe haar te ontdekken. Riet wordt centrum en onderwerp. 

Niet is wat het lijkt zorgt ervoor dat je soms met dichtgeknepen keel de bladzijden omslaat. Misbruik, kloosterleven en prostitutie zijn de kapstokken waaraan de auteur zijn verhaal ophangt. Met verve slaagt Thierry erin de tijdsgeest accuraat te schetsen. Het taboe dat toen heerste, doorbreekt hij en laat de tijdloze ervaringen van jonge volwassenen zien.
Een grote troef is dat Thierry Deleu gaandeweg, maar zuinig, kruimeltjes rondstrooit die naar het antwoord leiden. 
Naarmate je verder leest worden de karakters van de personages volledig geportretteerd in hun acties en dialogen. De korte hoofdstukken en de vlotte afwisseling tussen de dialogen zorgen ervoor dat het strakke tempo van begin tot het eind wonderwel gehandhaafd blijft. 

Niets is wat het lijkt is geen lange tirade maar leest vlot, mede omdat bepaalde passages bewust vaag worden gehouden terwijl andere uitgediept worden zonder te vervallen in psychoanalyses of gezeur. 
Met het aantrekken en het afstand houden tussen de personages Riet en Dirk, houdt Thierry het verhaal in constante spanning.

Het boek is gestructureerd in een verspringend perspectief wat voor sommigen het lezen bemoeilijkt, maar met een kleine moeite vindt iedere lezer zijn verhaal. 
De auteur overkoepelt de hoofdpersonages en staat als het ware 'boven' het verhaal. Hij is diegene die neerziet op alles wat gebeurt. Tegelijkertijd speelt de auteur met de twee perspectieven. Dat is naar evenwicht zoeken tussen twee of meer invalshoeken, dat is een moeilijk te hanteren structuur. Toch slaagt Thierry erin op schouderhoogte te blijven en zo met de personages mee te kijken. Daardoor wordt een filmisch effect gecreëerd. Door het mozaïek van verschillende camerastandpunten ontstaat een beeld van het hele verhaal, dat tegelijkertijd intiem en universeel is.

Zij ruikt naar pas gemaaid gras / haar lippen beginnende dauw / dauwdraden waaraan vlinders zinderen. Ik voel hun vleugels trillen/ als zij kreunend openbarst / haar schoot mijn bloeiende dood.

Origineel -en ook functioneel- laat Thierry zich zien als een poëet. Bij de aanvang van elk hoofdstuk, biedt hij een kortgedicht aan. Daarmee gunt hij de lezer de tijd om zich onder te dompelen om vervolgens ontspannend verder te lezen. Want vrij snel weet u dat u niet moet afrekenen met ellenlange afgejakkerde hoofdstukken maar bondige, heldere en klare taal. Hij maakt de lezer nieuwsgierig en vergrendelt hem – wars van omringende geluiden - met de verhaallijn.

Is het boek autobiografisch?

Een schrijver verplaatst zich gemakkelijk in zijn personages, in die mate zelfs dat –als ik de auteur niet zou kennen- me zou afvragen welke figuur hem het meeste op het lijf is geschreven. We mogen niet vergeten dat schrijvers beschikken over een sterk inlevingsvermogen. Er zitten inderdaad autobiografische bouwstenen in het boek: dat zijn elementen die elke schrijver in zijn laboratorium verwerkt. Een boek is een cocktail, waarin altijd brandstof van de schrijver zal zitten, alleen weet de lezer niet dewelke. 

Cover 

De cover is een ontwerp van Peter Deleu, met als trekpleister een schilderij van de bekende Antwerpse kunstenares Mia Govaerts: een engelachtig en hermafrodiet archetype die de lezer gevoelig en indringend, aankijkt. Die blik zet meteen de toon voor de drie hoofdfiguren: Dirk en Riet in harmonie met elkaar verbonden. De auteur is de duif. Maar is het wel zoals het lijkt?

Waarom dit boek lezen?

Vanaf het begint grijpt het verhaal u bij de lurven en sleept u moeiteloos mee naar de slotpagina. 
In Niets is wat het lijkt wordt niet oneindig gemoraliseerd maar wordt geformuleerd hoe het verder kan. 

Met dit boek draagt Thierry een boodschap uit. 
Is er enige overeenkomst tussen een hoer en een non? Tja, het zijn eigenlijk twee zijden van dezelfde munt. In de ene baan wordt de seksuele energie onderdrukt, in de andere baan springt zij eruit. Ik denk dat ieder mens, naast de vele andere archetypes een non en hoer in zich heeft. Het zijn oerkenmerken die we allen in ons dragen… van vóór de tijd dat Adam in de appeltjes van Eva beet.

Wacht niet te lang, het boek verdient het te worden gelezen. Thierry’s nieuwe roman is een venster op een maatschappelijk probleem dat meer en meer het daglicht ziet. Niets is wat het lijkt is zoals niets is wat het lijkt.

Thierry, ik hoop dat zowel jong als oud de weg naar je nieuwe boek zullen vinden en zoals Friedrich Nietzsche schreef: wil je iets wezenlijks bereiken: twee punten en een rechte lijn volgen… blijf uw ding doen. Van ganser harte gefeliciteerd.


Marleen De Smet