Bedwelmd door rook

Toen de brandweerlui eindelijk naar binnen konden op zoek naar slachtoffers vonden ze het lichaam van de enige bewoonster Mirjam Soetaert vlakbij de voordeur. Alles wijst erop dat de vrouw nog had geprobeerd om te vluchten voor de vlammen, maar bedwelmd was geraakt door de rook voor ze de voordeur kon bereiken. Er was geen hulp meer mogelijk.

Buurman Serge Dewulf zegt dat Mirjam Soetaert nog maar anderhalf jaar naast hem woonde. 'Een heel literaire vrouw. Bij mooi weer zagen we haar steevast op het terras zitten lezen. Onlangs heeft ze me nog gevraagd haar typemachine uit een hoge kast te halen.'

Mirjam Soetaert was een discrete buurvrouw, die niet veel vertelde over haar eigen leven. Zo heeft ze haar buurman nooit gezegd dat zij de allereerste muze was van de in maart 2008 overleden Hugo Claus.

Mirjam Soetaert en Hugo Claus zaten in 1942 samen in het tweede middelbaar Latijn-Grieks in de Rijksmiddelbare school in Kortrijk. Zij was de eerste van de klas, Claus zelf was slechts negentiende en voorlaatste. In de zomer van dat jaar gaf Claus een gevouwen blaadje uit een schoolschrift aan zijn klasgenote. Het bleek een zelfgeschreven gedicht, Grauwvuur, over het leven in de koolmijn.

Vier jaar geleden haalde Mirjam Soetaert alle media toen bleek dat ze het gedicht al die tijd had bewaard in een puntenboekje. Maar in 2008 haalde ze het te voorschijn en besliste ze om het gedicht te laten veilen. Niet zozeer om er geld aan te verdienen, maar wel om te voorkomen dat het verloren zou gaan. Ze sprak profetische woorden toen ze zich verantwoordde waarom ze Hugo Claus' cadeau liet veilen. 'Vandaag ben ik er nog. Morgen misschien niet meer. Dat weet niemand. Wanneer ik overlijd, wordt dit gedicht misschien nooit gevonden. Nu weet ik tenminste dat het in goede handen komt.'

Op tweede kerstdag 2008 veilde het Oostendse huis De Wit het gedicht samen met een klasfoto en het puntenboekje van Mirjam Soetaert. Een koper die onbekend wenste te blijven, deed telefonisch het hoogste bod: 2.400 euro.

'Tot op vandaag weet ook ik nog altijd niet wie dat eerste gedicht van mijn vader nu in zijn bezit heeft. Niet dat ik dat per se hoef te weten', zei Claus' zoon Thomas gisteren. Guido Lauwaert, de Gentse theatermaker/auteur van wie dit najaar een Claus-boek verschijnt, zegt dat een Nederlander dat gedicht heeft gekocht. 'Een Nederlander die wel vaker bij Claus over de vloer kwam.'


'Kinderlijke ontboezemingen'

'Het is absoluut geen liefdesgedicht', vertelde Miriam Soetaert vier jaar geleden zelf over het gedicht. 'Wij waren toen nog alle twee kinderen. Amper dertien jaar oud. Veel te jong voor verliefdheid. Dus dat kan nooit de reden zijn geweest waarom Hugo dit gedicht aan mij gaf. Ik heb de ware reden nooit geweten. Het schooljaar nadien zaten we al niet meer in dezelfde klas.'

Acht jaar later publiceerde Hugo Claus zijn eerste meesterwerk De Metsiers. Het begin van een formidabele literaire loopbaan.

Toen Claus al een vedette was en in Nederland samenwoonde met Sylvia Kristel, stuurde Mirjam hem nog eens een brief. 'Ik vroeg hoe het met hem was en of hij nog wist dat hij mij ooit dat gedicht had geschreven. Hij antwoordde dat hij het zich allemaal niet zo goed meer herinnerde. Hij schreef er met de nodige ironie bij dat het waarschijnlijk kinderlijke ontboezemingen van grote liefde moeten zijn geweest.'

Mirjam Soetaert zelf ging in Rijsel studeren en werd directiesecretaresse. Hugo Claus heeft ze nooit meer in levenden lijve ontmoet. Ze ging niet naar de premières van zijn theatervoorstelling of van zijn films. Het gedicht Grauwvuur hield ze 66 jaar geheim. De reden daarvoor staat in een bijvoegsel bij het gedicht: aan niemand tonen. Soetaert heeft zich daar tot na Claus' dood aan gehouden.

Gisterenavond waren politie en branddeskundigen nog steeds op zoek naar de oorzaak van de brand.