EEN PAUZE VOOR PASSIE

DEBUUTROMAN VAN JENNY DEJAGER STEMT MIJ HOOPVOL!

Vooraleer ik de inleiding begin, moet het mij van het hart dat het niet evident is een boek in te leiden waarvan de auteur een goede vriendin is. Toch heb ik ja gezegd. Na lectuur van de roman heb ik een eerlijke recensie geschreven. Ook de inleiding van vanavond zou ik als titel willen meegeven: De subjectieve objectiviteit.

De eerste roman van Jenny Dejager heeft kwaliteit enerzijds en enkele mankementen anderzijds. Dit is geen verrassende vaststelling, dit is pure logica: een eerste roman schrijf je terwijl je leergeld betaalt. Een chef stelt echter snel vast of zijn leerjongen een goede kok kan worden. Zo vergaat het ook bij het schrijven van romans: de criticus heeft vlug door of er talent aanwezig is en of er een goede schrijver in de maak is. In het geval van het leermeisje, Jenny Dejager, moet ik ronduit beamen: zij heeft het om een goede romanschrijver te worden!

Een pauze voor passie is haar prozadebuut. De eerste roman van Jenny Dejager heeft de verdienste iets anders te willen dan het gangbare. Dit kan mensen boeien. Jenny Dejager krijgt haar plaats onder de Vlaamse romanciers.

Het boek begint met een warrige ouverture, die zoveel elementen (personages) bevat die tot verwarring leiden of op zijn minst de lezer onderdompelen in een bad van informatie.
Dit is een typisch voorbeeld van een beginnersfout.
Als je echter verder leest, komt alles keurig op zijn pootjes terecht. Na het lezen van het boek concludeer ik graag: Een pauze voor passie is een prozadebuut dat hoop wettigt.

De bekende Nederlandse schrijfster Renate Dorrestein zei in een interview: “Het verschijnen van je eerste boek is zonder twijfel het leukste moment in je leven. Dan ben je zó in de gloria.”
Dit euforisch gevoel zal ook Jenny Dejager hebben overweldigd.

De personages in Een pauze voor passie zijn misschien stereotiep, maar daarom niet minder realistisch: het mailverkeer is niet voor de eerste keer uitgeprobeerd, maar het plaatst je wel in een bekende ruimte.

De roman in briefvorm, beste vrienden, is al eeuwenoud. Les liaisons dangereuses van Pierre de Laclos uit 1782 is misschien wel de bekendste brievenroman. Hij werd dikwijls verfilmd. In 1991 schreef Henk Elsink de thriller in faxvorm Moord per fax.

De brief zoals wij die kennen, bestaat die nog? En wie faxt nog tegenwoordig? Dus zijn er nu ook romans die geheel uit een e-mailcorrespondentie bestaan. Een roman in e-mailvorm. Goed idee, al worden niet alle goede ideeën ook goed uitgewerkt.

Je kunt, zoals Jenny Dejager, ook e-mails gebruiken als kapstok waar je het verhaal aan ophangt.
Dat mailcontact leent zich tot een uitwisseling van gedachten en verwachtingen. Het zijn vraag- en antwoordspelletjes, waarin de hoofdpersonages en de auteur zich blootgeven.

Wat deze roman - Een pauze voor passie - nog spannender had kunnen maken, is het gegeven dat een echte ontmoeting tussen Leonie en Eva steeds wordt uitgesteld, maar dit gegeven werd niet echt uitgewerkt. Een roman met e-mailverkeer als uitgangspunt, zou kunnen aanleiding geven tot onverwachte wendingen, vlotte dialogen en omarmende ontboezemingen. Dit is in deze debuutroman niet altijd waar.

De schrijfster bekijkt het verhaal niet door de bril van één persoon, maar zij beleeft het via verschillende personen (in hoofdzaak Leonie en Eva). Dit is een oud, maar geschikt procedé, omdat je zo niet alleen de verschillende karakters kan zien, maar ook dat iedereen zijn eigen mening heeft. Zijn eigen leugen. Zijn eigen gewaarwording.
Leonie is zelfingenomen, vindt van zichzelf dat ze mooi is, analyseert de dingen onophoudelijk, is rationeel. Eva is voorzichtig, niet roekeloos, timide. Ook van uiterlijk verschillen ze: Leonie heeft nu kort geknipt ros haar (na de dood van Manu, om er vrolijker uit te zien), Eva heeft blond haar, is mollig, draagt een paardenstaart, is onopvallend.
De lezer verneemt ook dat Leonie een verwarde geest is (na wat zij de laatste jaren heeft meegemaakt), zij kan niet (meer) logisch denken, zij voelt zich geen goede moeder, is wereldvreemd, stuurloos, frigide, zij kan geen vaste relatie (ook geen vriendschap) aan.
Beiden, Leonie en Eva, zijn stevige drinkers. Eva is een kip zonder kop, is altijd te vinden voor een goedkope flirt, geeft toe dat zij bi is en stapelverliefd op haar baas

Met deze gegevens zet Jenny Dejager een spannend verhaal op. De e-mails hadden een springplank kunnen zijn naar een boeiend verhaal van overspel, jaloezie, lesbische toestanden. Een pauze voor passie straalt minder passie uit dan je zou verwachten.
Deze kritiek sluit niet uit dat de roman niet boeiend zou zijn, hij is het wel, maar nog te weinig opboeiend.

Leonie en Eva komen via e-mail met elkaar in contact. Leonie is een leerkracht zedenleer die het onderwijs vroegtijdig verliet en Eva is een psychotherapeute op zoek naar een luisterend oor. Er ontstaat een spontane e-mailcorrespondentie. Beiden schrijven over hun liefdesleven en beiden vallen op foute mannen. Een verhaal en een verhaallijn die mogelijkheden bieden.

De roman begint met een hypothese: stel dat Emmanuel Tack dood is, wat moet ik, Leonie, met mijn leven aanvangen? Zij is depressief, lethargisch, zwijgzaam, introvert. Haar huidige minnaar, is getrouwd met zijn werk (hij is bankier), samen hebben zij een wankelende relatie van jaren. Ook een dode Manu (van wie Leonie de minnares is geweest) gunt haar geen rust. Dit gegeven vat de roman samen.

Leonie vindt in haar mailbox een berichtje van een onbekende vrouw, Eva. Zij is de rechterhand van een psychiater. Leonie mailt terug: “Ik ben een leerkracht die om gezondheidsredenen op vervroegd pensioen ben gegaan”.
Wanneer haar minnaar iedere keer weer voorrang geeft aan zijn dochter, is de onbekende Eva voor Leonie een verademing.

Wanneer Eva een nieuw bericht stuurt, begint het verhaal definitief. Eva spuwt haar gal uit over haar werkomstandigheden en haar collega’s. Ook over haar baas, Ed Colombier, is zij dubieus: enerzijds verwijt ze hem zijn zwak karakter: overbeschermd, opgegroeid als supertalent, wereldvreemd, anderzijds is zij verliefd op hem.

De thema’s die aan bod komen, zijn: de werkvloer van beide hoofdpersonages, hun gemoedsstemming, verveling, agressie, verwantschappen, de slachtofferrol, hun frustraties. Stuk voor stuk thema’s die veel mogelijkheden bieden voor diepgang, gefilosofeer, spanning. Deze mogelijkheden worden niet voldoende benut.
Dit is een bekend euvel bij een beginnend schrijver: zij focust zich vaak te veel op haar “eerste ingeving”, op haar “vondst”, met andere woorden: op het “plan”. Hierdoor wordt de verhaallijn te transparant, mist mysterie, de inhoud wordt te “volmaakt”, “begrijpbaar”, te “openbaar”. De kans is reëel dat de lezer zijn aandacht verliest, hij of zij wil dat de auteur een soort uitvinder is.

Neen, dit is geen negatieve kritiek op de debuutroman van Jenny Dejager. De mailberichten van de twee hoofdpersonages zijn trucs om een verhaal op gang te brengen en op gang te houden. Daar is niets mis mee. Vraag is of uit dit schrijfproces goed proza voortkomt, en indien ja, dan heb je het bewijs geleverd van goed schrijverschap. Jenny Dejager is geslaagd.

Kunnen de twee vrouwelijke hoofdpersonages “het verhaal” reconstrueren aan de hand van deze e-mails? Er worden sprongen gemaakt of met opzet e-mails weggelaten. Dit is spijtig, want de roman zou (nog) aan spankracht hebben gewonnen indien hij haast volledig als een roman in e-mailvorm zou zijn uitgewerkt.

Ik heb het boek graag gelezen, soms was het net ietsje te gemaakt. De vonk was er, maar ze wou niet altijd overspringen.
De roman schiet na éénderde verhaal voorgoed op gang, met een mail die Leonie stuurt aan Eva en waarin zij het over haar overleden minnaar heeft.

Hier wordt het verhaal spannend, levensecht, aanvoelbaar, hier wekt Leonie (de schrijfster) mijn aandacht, je leest haastig verder, met hoge verwachtingen.
Deze mail onthult werelden van verschil, tussen Ed en Eva, tussen Leonie en Eva, tussen Manu en Ed. De auteur maakt dankbaar gebruik van deze verschillen. Ze zijn inspirerende ingrediënten om het verhaal te stofferen.

Halfweg de roman verrast de auteur de lezer met een onverwachte bekentenis. De plot, de ontknoping. Leonie bekent Eva dat wat zij haar mailt maar een fictief verhaal is en dat zij eraan twijfelt om ermee door te gaan.
Eva vraagt zich af hoeveel van Leonies verhaal nu fictie is en wat non-fictie? Voor Eva is het een nieuwsgierigheid waaraan zij verslaafd is geraakt en voor Leonie blijkbaar een dwingend spelletje.

Het e-mailverkeer trekt zich voor de tweede keer op gang. Opvallend hierbij is dat Eva eigenschappen (kenmerken) vertoont van Leonie: ook Eva stuift rond in haar kleine wereld, kent dezelfde buien van twijfel, voelt zich onzeker. Beiden kiezen ervoor “zich te laten drijven op het leven”.

De roman leest vrij vlot, de aanloop naar de spanning gaat niet altijd in crescendo, maar dit is ook de moeilijkste schrijfopdracht.

De pikante titel Een pauze voor passie dekt niet de inhoud. Een pauze voor passie is gewoon een goed verhaal over de wereld van Leonie die Manu voor haar achterliet.
De uitgever koos echter voor een commerciële en alliterende titel en vergat by the way de inhoud.

Pas laat begon Jenny Dejager met schrijven (eerst schreef zij gedichten). Vanuit welke impuls weet ik niet. Uit frustratie(s)? “Ik ben altijd een opstandig kind geweest,” zegt ze van zichzelf. “Ik heb over bruggen gelopen met kleine kasseien (kleine verdrieten), grote kasseien (grote verdrieten). Maar ik heb ook veel geluksdagen gekend. Over die dingen wil ik schrijven.”
Tot zover de schrijfster.

Jenny Dejager publiceerde vier gedichtenbundels in eigen beheer: De smaak van stilte, In vlindervlucht naar de regenboog, Twee voetstappen later, Naast de liefde. Haar vijfde bundel, De aanhalingstekens van liefde en troost, verschijnt in het voorjaar van 2011.
Haar inspiratie put zij uit dagelijkse ervaringen, zoals: kinderen, gezin, (nieuwe) liefde, het ouder worden en afstand nemen. Thema's zijn: pijn, verlies, eenzaamheid, woede en verzet. Mij valt op (en ook nu in haar eerste roman) hoe zij schrijft over de kleine kosmos van huwelijk en gezin.

Ik twijfel er niet aan dat Jenny Dejager veel in haar mars heeft, zij heeft bagage, zij heeft “inhoud”, levenservaring, ambitie, om een goede roman te schrijven.

Ik vermoed sterk dat Een pauze voor passie haar prozaïsch antwoord is aan hen die haar niet altijd begrijpen. Na de poëzie is nu ook de roman een uitlaatklep voor de schrijfster.

Zit zij nu nog iets te strak in het pak en houdt zij de schrijfpen nog te hard in bedwang, haar debuut bouwt veel krediet op.
In de passages waarin zij vergeet dat zij schrijft, is zij op haar best: suggestief, raak schetsend, ongedwongen, niet geremd.
Een pauze voor passie heeft mij niet teleurgesteld. Ik heb het graag gelezen. Een debuutroman die mij hoopvol stemt.

Thierry Deleu
Jenny Dejager, Een pauze voor passie, Uitgeverij Aspekt, Soesterberg, Nederland, ISBN 978-90-5911-985-7 - te koop op www.uitgeverijaspekt.nl