Militaire begraafplaats
Coxyde Military Cemetary beschermd als monument
De Britse begraafplaats Coxyde Military Cemetary in de Robert Vandammestraat werd met ingang van 22 januari 2009 beschermd als monument en dit omwille van haar historische waarde, meer bepaald de historische context en de militair-historische waarde. De Militaire Begraafplaats Coxyde Military Cemetary getuigt van de geallieerde militaire activiteiten aan de kust tijdens de Eerste en de Tweede Wereldoorlog. Deze oorspronkelijk Franse begraafplaats, werd in de periode juni-november 1917 door Britse troepen gebruikt. Later in de oorlog werden er naast Fransen ook mannen van de Britse zeemacht begraven. Na de oorlog werden nog meer dan 50 graven toegevoegd, terwijl de Franse doden ontgraven werden. Naast de 1517 doden uit de Eerste Wereldoorlog liggen er 155 Britse doden uit de Tweede Wereldoorlog, die stierven tijdens Operatie Dynamo in mei-juni 1940 of behoorden tot de luchtmacht. De meest gekende dode is ongetwijfeld dichter Thomas Ernest Hulme.
De begraafplaats werd ook beschermd omwille van haar artistieke en historische waarde, meer bepaald architectuurhistorische waarde, namelijk als vrij unieke begraafplaats in Vlaanderen gelegen in de duinen. Haar ontwerpers, Edwin Lutyens en GH Goldsmith, creëerden een stijlvolle toegang met toegangspijlers, bekroond met een urne en twee paviljoentjes met rondbogige openingen en een tentdak. Centraal vooraan staat de ‘Stone of Remembrance’, centraal achteraan tegen een duinhelling het ‘Cross of Sacrifice’. Het geheel wordt getooid met bloemperken en jonge eiken.
Geschiedenis
De ‘Coxyde Military Cemetary’ is de grootste militaire begraafplaats aan de Belgische kust. Ze telt 1517 graven van de Eerste en 155 graven van de Tweede Wereldoorlog. Deze begraafplaats is uniek door haar ligging in de duinen te midden van een zee van groen. Het ontwerp van deze begraafplaats werd toevertrouwd aan Sir Edwin Luytens (1869-1944). De ‘Stone of Remembrance’ bij de toegang is ook een idee van Luytens. Het is geen altaar, maar een monoliet van tien ton portlandsteen, die de eeuwigheid symboliseert. Als opschrift koos Nobelprijswinnaar Rudyard Kipling bekend van o.m. ‘the Jungle Books’, een vers uit het bijbelboek Ecclesiasticus (of Jezus Sirach): ‘Their Name liveth for evermore’. Luytens kantte zich tegen opvallende religieuze symbolen, tenzij op individuele grafstenen. Daarom had hij het moeilijk met het ‘Cross of Sacrifice’ dat op elke Britse begraafplaats voorkomt en dat een idee was van die andere grote Britse architect, Reginald Blomfield, de ontwerper van de Menenpoort in Ieper. Het Offerkruis komt, volgens de grootte van de begraafplaats in drie lengtes voor, van 4,5 tot 9 meter. De ‘Stone of Remembrance’ komt alleen voor op grotere begraafplaatsen.
Eerste wereldoorlog
De 1517 doden van de Eerste Wereldoorlog vielen bij de verdediging van de sector Nieuwpoort. Tussen de Noordzee en Nieuwpoort-stad losten de Britse troepen de Fransen af gedurende zes maanden. Deze troepen dienden de Britse aanval vanuit Ieper te steunen die tot doel had de Noordzeehavens Oostende en Zeebrugge in te nemen. Duitse U-boten vanuit die basissen hinderden fel het troepen- en goederentransport over het Kanaal. Omdat de aanval bij Ieper stokte en uiteindelijk zou vastlopen in de modder voor Passendale, kwam de ondersteunende aanval bij Nieuwpoort er niet. Integendeel, de Duitsers hadden lucht gekregen van de Britse plannen en op 10 juli konden ze het geallieerde bruggenhoofd ten oosten van de IJzer grotendeels veroveren (Operatie Strandfest). Van de hele Britse eerste divisie konden maar een 80-tal man ontkomen. De rest werd gedood of krijgsgevangen gemaakt. De tweede Britse divisie (de 32ste) werd grotendeels ongemoeid gelaten omdat ze tussen Lombardsijde en Nieuwpoort een gebied verdedigde dat onder water kon gezet worden.Voor de Britten kwam die aanval te vroeg. Hun artillerie was nog maar op één derde van haar normale sterkte gebracht. Omdat de Duitsers een aanval bleven vrezen, hielden ze de hele sector in een wurggreep met uitzonderlijk zware beschietingen. Britse Somme-veteranen spraken van ‘the heaviest ever known’. Volgens getuigenissen van de Australische en Schotse eenheden gebruikte het Duitse leger op 10 juli voor het eerst mosterdgas. Dit is twee dagen vóór het bij Ieper gebruikt werd.
Tweede wereldoorlog
Bij de 155 doden van de Tweede Wereldoorlog kunnen we twee grote groepen onderscheiden. Er is een aanzienlijke groep militairen die in mei-juni 1940, bij de verdediging van de perimeter rond de haven van Duinkerke, om het leven kwam. Ruim 330.000 Britten en Fransen en enkele tientallen Belgen konden toen vanuit de haven van Duinkerke en vanop het strand tussen Duinkerke en De Panne geëvacueerd worden en zo ontsnappen aan Duitse krijgsgevangenschap (Operatie Dynamo). Om die operatie te doen slagen, dienden anderen de Duitse Blitzkrieg af te remmen. Tijdens de terugtocht in de duinen verborg een Brit bij deze begraafplaats een zilveren bestek, gewikkeld in een pamflet dat door de Duitsers was uitgegooid om de geallieerden tot overgave te overhalen. Hij overleefde de evacuatie en kwam na de oorlog - niet zonder moeite- zijn bestek terughalen.Opvallend in Koksijde is het grote aantal piloten en vliegend personeel: minstens 45 van de 155 doden maken deel uit van de luchtmacht. Die zijn in de loop van de oorlog, vooral in 1944, door Duitse jachtvliegtuigen of door luchtafweer neergehaald toen ze op weg waren om Duitse doelwitten te bombarderen.
José Chamon
Herdenkingen:
26 mei: plechtigheid ‘Dag van de herinnering’ (ook op het Hegerplein)
8 sept.: Plechtigheid van ‘the British prisonners of war association’ (ook op het Hegerplein)
11 nov.: Wapenstilstand (ook op het Hegerplein en aan de Vrijheidsstaat en kerkhof van Oostduinkerke)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten